اثر

یکشنبه

نگاهي به مجموعه شعر

(خرده ريز خاطره ها و شعرهاي خاورميانه)
سروده ي حافظ موسوي
(عليرضاعباسي)

اين دفتر پنجمين مجموعه شعراز آثار حافظ موسوي مي باشد كه طي دودهه ي اخير بچاپ رسيده اند، مجموعه شعر خرده ريز خاطره ها و شعرهاي خاورميانه در سال 1387 و توسط انشارات آهنگ ديگر با تيراژ2200نسخه منتشر و در اختيار علاقمندان قرار گرفته است.
در نگاه كلي به دوبخش مجموعه و مقايسه ي آنها ، مي توان به وجوه مشتركي مانند وجود زبان يكدست ، ساده و سالم كه ويژگي مناسبي جهت برقراري ارتباط بحساب مي آيد و نيز نزديك شدن فضاهاي شاعرانه و ويژگي هاي شعريت به عينيت اشاره نمود ودر عين حال به تفاوت در فضاها ، زاويه ي ديد و دغدغه ها پي برد وهمچنين به افزايش و كاهش المان هاي تخيلي، استعاري وتصويري با توجه به تغيير در فضاي رمانتيسم و برجستگي روحيه ي معترض و انديشه ورز در نگرش به واقعيات اعم از نگرش تاريخي ، دردمندي هاي سياسي و تاملات اومانيستي اشاره كرد.
رويكرد ساده ي زبان آميخته با تخيل عيني شده در سطرها و كليت آثار بخش اول به ويژگي هاي تغزلي و رگه هاي رمانتيسم نزديك است ومولف با بهره گيري از نوستالژي مشترك بين انسان ها در چنين بستري وخاطرات در فضايي اينچنيني توانسته نگاه خود را بصورتي ملموس و لطيف داراي قابليت همذات پنداري به خواننده اش انتقال دهد،تجربه ي شاعردر برخورد با موضوعات و خاطراتي كه جنبه ي نوستالژيك فردي پيدا مي كنند به او امكان داده كه از فرديت خارج شود و خواننده به را بازسازي ذهني و صميميت در همزادنگري ترغيب كند.
(.../درلاهيجان هتلي كرايه كرديم/تاعصرهادرشيطان كوه قدم بزنيم/ودربرابرديدگان چاي كاران و باد/ برهم بوزيم/...)(ص13)
حضور فعل هاي گذشته در غالب آثاربخش اول مجموعه به محوريت خاطرات عيني و ذهني موجود در آنها برمي گردد و نگاه صميمي و دردمند شده ي مولف را به دليل عبور از حوادث و فضاهاي غيرقابل بازگشت به رخ مي كشد.
(مافقط سرهامان بالا بود/و شكل هاي درهم ابرها را مرتب مي كرديم/...)(ص31)
افسوس ونگراني از عبور زمان وفعليت عمومي ايجاد شده كه براي خواننده قابل همذات پنداري ست در برخي آثار محسوس مي باشد.
(بزرگراه/بايد ازروي استخوان هاي خانه ي ما مي گذشت/.../ازبزرگراه مي گذريم/وبه آهنگ هاي قديمي گوش مي كنيم.)(ص28)
(.../وحالا،هردومان پير شده ايم/وحواسمان هست كه قرص هامان را به موقع بخوريم.)(ص12)
به نظر مي رسد ،اشارات و ارجاعات بيروني (درحال حاضر اشاره به بخش اول مي باشد) با آگاهي خاصي بكارگرفته شده اند چرا كه اولا تجربه مولف امكان هدايت آنها را به فضاي شاعرانه ايجاد كرده و در خدمت بيان اثر قرار گرفته اند بدون اينكه آزاري ايجاد كنند يا ثقيل تلقي شوند.
و ثانيا بدليل شناسه ذهني كه در ذهن خواننده ازآنها وجود دارد امكان تاويل وي را افزايش مي دهند بگونه اي كه گاهي خواننده را به تعمق و باز آفريني آنها ترغيب مي كند و از طرفي بدليل حل شدن در فضاي اثر خواننده مي تواند آنها را جزيي از اثر حس كند.
(.../ماركس/براي اوقات فراغت پرولتاريا/سواحل رودخانه ها و درياچه ها را با انگشت نشان مي دهد/...) (ص37)
(ازروي نااميدي وبي حوصلگي/تصميم گرفتم رابطهء عاشقانه اي با تو برقراركنم/مثل ناصرفخرآرايي/ كه از روي نااميدي و بي حوصلگي/تصميم گرفت شاه را ترور كند/...)(ص20)
دربخش دوم (شعرهاي خاور ميانه) مولف به عيني گرايي در دغدغه هايي خاص مي پردازد و بطور محسوسي از ويژگي هاي تخيلي و استعاري و فضاي رمانتيك كاسته مي شود ، عينيت قابل توجه در اين بخش علاوه بر وجود فضاي عيني ، بكارگيري اشارات شناسه دار در ذهن مولف است كه بيشتر ويژگي هاي جغرافيايي و دغدغه هاي تاريخي ، سياسي واقع در آنها را به چالش مي كشد.
خاورميانه موقعيت مناسب و بستر پرتنشي است كه مولف روح معترض و نگاه نافذ خود را در چارچوپ تفكري خاص به آن معطوف داشته، اين واكنش به دست خوردگي تاريخي وچالش هاي سياسي نگاهي يكسويه و شخصي نداردو نيز بيانيه اي منحصر به فرد نيست و نگرشي ست كه مي تواند دغدغه اي بزرگ و عمومي باشد كه تجربه هاي دروني مولف به وي امكان دروني كردن آن و هدايت و بازتابش در شعررا داده است.
نكته ي ويژه در شعرهاي خاورميانه خروج و عدول مولف از تعاريف نهادينه شده ي شعروشعريت بر اساس فهم و آموزه هاي كلاسيك است ، منظور اينكه وي تعمدا نمي خواهد تنها با فضا سازي شاعرانه در چارچوب المان هاي تصوير و تخيل وحس آميزي خواننده ي خود را در برخوردي احساسي نگاه دارد بلكه جسارت بياني وي در بيان دغدغه ها تلنگري به روح انسان درگير با نابساماني هاي دنياي امروز و دغدغه هاي فراوان موجود در آن مي باشد.
(اين جا/خاورميانه است/ما بازبان تاريخ حرف مي زنيم/خواب هاي تاريخي مي بينيم/وبعد/با دشنه هاي تاريخي/سرهاي همديگررا مي بريم)(ص56)
(.../ميهمانان مهمي،ازسراسردنيا/درليست مدعوين خواهند بود/خاورميانه نيز،همراه با انواع مخلفات/ جزوليست غذاهاست.)(ص63)