گزارشی كوتاه از يك ترانه ی ايرج جنتی عطايی

-------------------------------------------------

"هیمشه دیر رسیدم.......!"
فرهاد شیبانی

-----------------------------------------------------

وقتی صدای (زيبا)از انطرف سيم امد كه:..نظرت را درباره ترانه ايرج جنتی عطايی بنويس،
قسمش داديم كه هيچوقت ((شرحی بر ترانه ای ))از ما نخواهد. قول داد ،...و ماهم هر كدام دنبال كار خودمان رفتيم...هر كدام ، طرفي.
اما مثل هر روز ...همگی پشت مونيتور نشستيم و زديم به سايتها.
ودر سايت (اثر)....مجبور شديم(چون زيبا زنگ زده بود ، واقعن مجبورشديم) دنبال نام (ايرج....) بگرديم كه دو ترانه جديد سروده.
ازما - يكی اورا از روی ترانه هايش در سالهای57 ميشناخت.
يكی كه پيرتر از بقيه است اورا از سالهای 50 به ياد داشت
ان يكی، دوسه ترانه اش را ( شكسته بسته ) زير لب زمزمه كرد
و اين يكي ، كه كم حوصله است وُ وقت خيلی كمی صرف يادآوری ترانه هاي قبل از 57 به بعد دارد...اصلن چيزی به نام (ايرج جنتی عطايی ) به ياد نداشت و اين همه آدم گوناگون از لحاظ سن وسال وُ ذوق ،ايستاده اند پشت يك مونيتور و ترانه ی خاموش ((هميشه دير ميرسم )) را نگاه ميكنند
ترانه ای خاموش كه هنوز موسيقي وُ خواننده اش را پيدا نكرده......ولي.....ولی ميشود از همين
صفحه ساكت مونيتور هم ، صدا هايی را شنيد كه لابلای خطوط ومستقل از هر چيز، صذايی ويژه اند:
((سمفونی ی سياه بوق
اركستر تلخ انتظار ))
و كلماتی از اين دست موجی از صدا در اين ترانه پخش ميكنند كه از يك سمت به طرف
((يك زبان بديع)) پيش ميروند - واز سمت ديگر ، به زبانی‌ ((اشنا )) كه ((آشنای اين سالهاست)) ميرسد.
((زبان بديع )) در ترانه را ، در چنين هاله ی موسيقايی ميتوان ديد:
ترافيك
بوق
چراغ قرمز
گلفروشك
ساعت بي عقربه
و (( زبان آشنا)) ، زبانی كه نسل قديم با آن آشناست و نسل جديد را( با آن آشنا كرده اند )
زبانی است در اين حيطه:
(( ميتينگ وُ اعتصاب وُ صف
باتوم وُ پنجه بوكس وُ خون
گردان ضد شورش وُ
شعارهای سر نگون.........))
آن زبان (( بديع )) ، اين زبان ((اشنا)) را پوشش ميدهد واين ((زبان اشنا ی اين چند دهه )) به اسقبال آ ن ((زبان بديع در ترانه سرايی )) ميرود تا حمايتش كند. ودر ميان اين دوصدا..........صدايی ، ويژه ی خود (( ايرج )) هم هست كه گزارشی دقيق از ((تراژدی )) است:
((ترانه ای له شده و،
صف لبای سوخته.
آينده ی تكراری و،
كوچيدن رو به عقب. ))
اما برای هنرمند ، تنها گزارشی از يك اندوه كافی نيست.واين حكم ادبيات و هنر است.
رساندن گزارش به نسل جديد ،بخصوص آن نسلی كه حركتش (( آب در خوابگه مورچگان ميريزد.............))مشكلتر از خود ((يك گزارش صرف )) است، و اين ترانه ميكوشد تا راه های
لازم ارتباط فعالانه وزنده ميان نسل قديم – ونسل جديد را بكوبد و، به پيش برود.
ترانه ای كه (( به قول يكي از آن چند نفری كه پشت اين مونيتور نشسته )) ترانه ايست
كه با چنين محتوايی، حتی بدون موسيقی وخواننده هم ، به شكلی كاملن مدرن اجرا شده تا به عنوان يك اثر مستقل هنری بر پاهای خويش بايستد.
آ ن اجرای هنر مندانه ی مدرن را هم ، در اينجاها ، به وضوح ميشود مشاهده كرد:
((چراغ فقط قرمز ميشه ))
(( هميشه دير ميكنم ، هميشه دير ميرسم ))
(( من از كدوم ميون بر كدوم كناره ردكنم؟ ))
اينها ، اجزای يك صورتبندی ی فوق العاده جديدی هستند كه سفر ميان دو يا جند نسل را
با شتاب مورد لزومش و باعناصر مورد لزومش طرح ميريزد : ماشينی كه فقط به چراغ های قرمز - توقف برخورد ميكندو خوب ميداند كه چيزهايی دست اندر كارندتا رسيدن نسلها به يكديگر را عقب وُ عقب تر بيندازند.
+++++++++
من هم مثل يكي از آن هايی كه پشت مونيتور نشسته و اين ترانه را يك اثر مسقل هنری ميداند
اجرای چنين محتوايی در ترانه را ( كه قاب بسيار محدودی برای بيان دارد )و اجرای فوق العاده سختي است به ((ايرج حنتی عطايی )) تبريك ميگويم –
ونميدانم كدام خواننده ای قرار است انرا بخواند وبا چه موزيكی _ ولی بدون اينها هم ، اين ترانه يك ترانه ی فوق العاده گرم وزنده است.

لندن 07/05 /2006 تيرداد نصری