تاریخ و مکان برگزاری نمایشگاه‌های نقاشی مینو خواجه‌الدین در پایان مصاحبه آمده است

خانم خواجه‌الدین ممنونم از شما که پذیرفتید مصاحبه‌ای اختصاصی با سایت «اثر» داشته باشید.دوست دارم بدانم فعالیت هنریتان از چه زمانی و چگونه آغاز شد؟
مثل همه‌ى كسانى كه در بزرگسالى نقاشى را جدى مى‌گيرند، از كودكى با مداد رنگى زياد بازى مى‌كردم. از اين راه ديوارهاى خانه هم پر از موش و درخت و آدم بود. تا اين كه رفتم پيش معلم نقاشى. يك روند بايد از كارهاى كلاسيك كپى مى‌كردم .كاری خسته كننده اما مفيد بود.

نقاشی در دنیای کودک جایگاه و اهمیتی ویژه دارد. متأسفانه بسیاری از والدین به نقاشی کودکانشان توجه لازم را نشان نمی دهند. فکر می‌کنید نقاشی چه پیوندی با رشد روحی-روانی کودک می‌تواند داشته باشد؟ آیا در کودکی شما شخصی بود که مشوق شما باشد و از چه زمانی حس کردید نقاشی برایتان جدی شده است؟
من هنر درمانگر نيستم بنابراين شخصی صلاحيتدار هم براى اين سوال نيستم اما اگر از اين حرف «جان لنون» يكی از اعضای گروه بيتل‌ها حركت كنيم كه مى‌گويد هنر وقتى اثر گذار است كه به ناخودآگاه كودكانه دست يابد؛ بايد بگويم كه نقاشى بى ترديد تأثيری اعجاب انگيز در رشد روحى ـ روانى كودك دارد. خوب «جان لنون» فقط آوازخوان و موسيقيدان نبود بلكه نقاش و كاريكاتوريستی بزرگ هم بود. هنرمند به عنوان آدم بالغ سعى مى‌كند به اين ناخودآگاه دست يابد؛ كودك اين منبع تغذيه‌ی هنری را بى‌واسطه در اختيار دارد. او به محض اين كه دست به مداد رنگى مى‌برد نه تنها روى خودش تأثیر مى گذارد بلكه ما را به دنياى درونى خويش راه مى‌دهد. از اين راه مى‌توان تصور كرد كه ما به چه گنجينه‌اى دست مى‌يابيم و چه نقشى در رشد درونى آن‌ها مىتوانيم داشته باشيم.
در مورد بخش دوم سوالتان بايد بگويم كه پدرم مدير مدرسه بود و آموزش و انظباط، روح غالب بر فضاى خانه. مادرم هم هر وقت مى ‌خواست از دست سر و صداى ما راحت شود؛ كاغذ و مداد مى‌گذاشت جلويمان و مى‌گفت سرم درد گرفت بنشينيد نقاشى كنيد. نقاشى براى من كه از وقتى به اروپا آمدم جدى‌تر شد. من در واقع قرار بود نويسنده بشوم؛ براى همين هم رشته‌ی تحصيليم در ايران ادبيات فارسى و نقاشى مشغوليتى جانبى بود. اما بعد از مهاجرت اجبارى و الكن شدن زبانم، نقاشى جدى شد. يعنى در واقع وسيله‌ى ارتباطی من با جامعه‌ى میزبان و به عنوان كنشی فرهنگى ـ اجتماعى برایم مطرح شد. این مشكل بسیارى از روشنفكران ایرانى است. جدى گرفتن نقاشى را مى‌گویم. از آن جایى كه انسان ایرانى در طول تاریخ خود را از طریق زبان تصویرى بیان نكرده است؛ هنوز هم نقاش و نقاشى را جدى نمى‌گیرد. این نكته هر بار بعد از بر پایى هر نمایشگاهى برای من روشنتر مى شود.

اروس 1
2005
مداد طراحی روی مقوا
25 در 20 سانتی متر

نمی‌شود تا كسى چنین كاریكاتورى نكشد و انتشار ندهد. این بخش از ماجرا بسیار اهمیت دارد. یعنى ما وقتى از آزادى قلم حرف می‌زنیم .منظورمان فقط قلم نویسنده نیست. قلم كاریكاتوریست و نقاش و مجسمه ساز هم قلم است. ولى متأسفانه این قلم گویا حتا در میان «اهل قلم» و مبارزان آزادى قلم هم به فراموشى سپرده می‌شود. گویا آزادى تصویر چیزى جدا از آزادى بیان است. من اینجا به برخورد جهان غرب كه مى‌خواهد گویا به مقدسات مسلمانان لطمه نخورد، كارى ندارم. چون موضوع گفتگوى ما نیست. اما واكنش روشنفكران كشور هاى مسلمان از جمله ایران را در این مورد نمی‌توان نادیده گرفت. اینان در واقع به انتشار خبر بسنده كردند.اما حتا در لابلاى اخبار این كاریكاتورها را نیاوردند یا انتشار ندادند (یا آن قدر نادر بود که من ندیدم) تا عملاً جلوى سانسور را بگیرند. بسیارى از ما حتا این كاریكاتورها را ندیدیم. تعداد زیادى از روزنامه‌هاى دنیا به ویژه مطبوعات كشورهاى اسكاندیناوى براى پشتیبانى از روزنامه‌ى Iiylands posten و براى تأكید روى آزادى تصویر (بیان) كاریكاتورهاى محمد را دوباره چاپ كردند. تعداد كاریكاتورهاى محمد ١٢ عدد بود. جالب اینجاست كه روزنامه‌هایى مثل «لوموند» فرانسه و «دى ولت» آلمان فقط یكى از این كاریكاتورها به چاپ می‌رساند. اپوزسین ایران حتا اپوزسین لاییک هم به كاریكاتورهاى محمد و سانسور آن نمی‌پردازد. چرا ؟ آیا دلیلش عدم شناخت حوزه‌ى تصویر و نقاشى كه كاریكاتور از فرزندان مدرن آنست؛ نیست؟. آیا روشنفكر ایرانى خودش هم اسیر این تابوها است؟ این موضوع فقط به حیطه‌ی اسلام و مسایل مذهبى و تابوهایش محدود نمی‌شود. روشنفكر ایرانى در حیطه‌ى تصویر و نقاشى سر به زیر است. حتا نقاش ایرانى نیز كمتر از پیكر خود و بالطبع از پیكر جامعه‌اش پرده بر می‌دارد. در بسیاری محافل سیاسى پیكرنگارى با پورنوگرافى برابر نهاده می‌شود. پیكر انسان سانسور می‌شود حتا در ذهن خود هنرمند. این خودسانسورى اگر در درون ایران به دلیل شرایط، قابل تحمل باشد، در خارج كشور نمی‌دانم چه توجیهی می‌تواند داشته باشد. در فرهنگ تصویرى اروپا، برهنگى به طور تاریخى سمبول بى‌گناهى است. اما در فرهنگ كشورهاى اسلامی برهنگى بر عكس سمبول گناه است. ما در این فرهنگ بزرگ شده‌ایم. چشم به روى آن بسته‌ایم. پس چشم بستن به روى چند كاریكاتور بى‌اهمیت آن هم در یك روزنامه‌ى كنسرواتیو دانماركى هم نمی‌تواند ضررى به چیزى بزند

مهاجرت چه تأثیری بر نگاه شما بر جهان و هنر داشته است؟
عمده تأثیر آن درك بهتر رابطه‌ى فرد و اجتماع و تأثیر متقابل این دو بر هم بود.با این ترتیب هنر باز تاب حسی هنرمند است به عنوان فردی از جامعه که لزوماٌ نباید در چهارچوبی مثل ایدئولوژی یا هر قالبی سیاسی یا مذهبی و نظیر این ها ریخته شود. اما نگرش من در مورد هنر از همان زمان مبتنى بر تأویل هنر متعهد نبود.

تفاوت واژه‌های «تبعیدی»، «آواره» و «مهاجر» را در چه می‌دانید و خود را بیشتر به کدام یک نزدیکتر حس می‌کنید؟
در تبعید اراده‌ى فرد نقشى بازى نمى‌كند.مهاجر نوعى اراده دارد. من آواره‌اى هستم بین تبعیدى و مهاجر.

است. عده‌ای حتا معتقدند كه فمینیسم جلوی حركت‌های انقلابی در مقابل رژیم را می‌گیرد. اما من فكر می‌كنم چگونه می‌توان ساكت نشست و نگاه كرد و دید كه نیمی از افراد جامعه به صرف زن بودنشان باید سنگسار شوند، حق نگاهداری از فرزندشان را نداشته باشند؛ حق طلاق نداشته باشند. و... و... چگونه می‌شود جزو اهالی داخل و خارج یك كشور بود كه قانون اساسی آن را آیت‌العظماها و دین‌خویان با قوانین زن‌ستیز اسلامی می‌نویسند و ضرورت فمینیسم را مورد تردید قرار داد. در جامعه‌ای که لائیك نیست و سكولار هم نیست حداقل فعلاً فمینیسم حرف زیادی برای گفتن دارد. به ویژه فراموش نباید بكنیم كه نیروی عمده‌ی مبارز ایران كه هر روز و هر روز با رژیم اسلامی دست و پنجه نرم می‌كند، زنان هستند. و این مبارزه ویژگی زنانه دارد.

موضع شما درباره «کمپین یک ملیون امضا» چیست؟
«کمپین یک ملیون امضا» حركت در خور شرایط ایران است. هرچند كه سعی می‌كند بگوید مسالمت‌آمیز است و دشمنی با اسلام ندارد اما شاید بتواند منشاء تغییرهایی هم باشد. من معتقد نیستم كه ما با ایده‌آل‌های خارج كشور می‌توانیم كار آن‌ زنان را در ایران بی‌ارزش تلقی كنیم. آن‌ها كار خودشان را بكنند ما هم كار خودمان را. ما می‌توانیم خواست‌های رادیكال‌تر را مطرح كنیم. ما هر كدام وظایفی متفاوت جلوی رویمان است ولی در مقابل هم نیستیم. به نظر من نمی‌توان از موفقیت‌های حتا كوچك زنان در جهت دست یافتن به حقوق خودشان در ایران خوشحال نبود. اما ما هم در خارج كشور نمی‌توانیم فقط به این اندك تغییرات راضی باشیم. ما هم كار خودمان را

.
نظرتان در باره اروتیسم و پورنوگرافی در نقاشی چیست؟ مرز میان این دو را چگونه برایمان ترسیم می‌کنید؟ آیا خودتان در این زمینه کار کرده اید؟
اروتیك از كلمه‌ی یونانی eros به معنی دوست داشتن، گرفته شده است. اروتیك تمایل روحی، ذهنی و درونی یك انسان است به انسان دیگر. با احساس جنسی و عشق فرق دارد. احساس جنسی، كشش و رانشی جنسی و جسمی است. عشق كششی احساسی و غریزیست. مثل گرسنگی،تشنگی یا احساس درد. اما اروتیك مقوله‌ایست كه بیشتر در حیطه‌ی روانی /ذهنی است. در تصور عام، اروتیك با مفهوم عشق و تمایل جنسی اشتباه می‌شود. به ویژه در دنیای مصرف (Konsumgeselschsft). در دنیا ی مصرف، اروتیك با صحنه‌های عمل جنسی و رابطه‌ی جنسی اشتباه می‌شود. در اروتیك هیجان جنسی و ارضای جنسی جای چندانی ندارد. او دنبال به دست آوردن و تصرف جنسی معشوق نیست .بلكه انسان را به مثابه ی یك كل می‌خواهد .قصد تصرف ندارد. هدفش ارضای جنسی آنی و جوابگویی به رانش‌های جنسی نیست. اروتیك بیشتر در ذهن و مغز اتفاق می‌افتد.مثل تخیل، آرزو وفانتزی. نمود اروتیسم بر خلاف تصور عام ،صرف برهنه بودن نیست . یك صدا،حركت صورت «میمیك»، حركات اعضای بدن و حتا لباس می‌تواند تأثیر اروتیك داشته باشد. می‌توان گفت اروتیسم در دایره ی روانشناسی قرار می گیرد. شاید با كمك گرفتن از عشق افلاطونی بتوانیم در زبان فارسی اروتیسم را بهتر توضیح دهیم. عشق افلاطونی، نوعی اروتیسم است.
بله من كارهای اروتیك دارم.

در عرصه ادبیات و سینما اکنون ما هنرمندانی داریم که در زمینه هم‌جنس خواهی و اروتیسم هم‌جنس خواهانه فعالیت می‌کنند. نمود اروتیسم هم‌جنس‌خواهانه را در کار نقاشان ایرانی سراغ دارید؟ موضع خودتان در اینباره چیست؟
نمونه ی جالب _ و شاید اولین نمونه ی این نوع كار ها در حیطه ی نقاشی ایرانی _ راکه دیدم یك كارت پستی بود. روی پس‌زمینه‌ی رنگی این کارت نوشته شده بود «من بهار شقایق را دوست دارم». این كار هر چند كه از نظر هنری كاری درجه یك نبود اما از بسیاری جهات جالب بود. اولاُ یك «اقرار» تاریخی بود ؛ نوعی مانیفست همجنسگرایانه .از سوی دیگر به نظر من برای آنكه با اعراض اجتماعی روبرو نشود دو پهلو و استعاره گونه بود.كلمه ی بهار در كنار شقایق اشاره به طبیعت بهار دارد كه دوست داشتن شقایق جزو ذاتی آنست . این کارت را انجمن لِز میگراس انتشار داده است. طراحان این کارت پستی پروانه حمیدی هنر مند تاتر و سعیده سعادت بودند.اجرای دیگر این کارت به زبان ترکی است با پسزمینه ای دیگر. اروتیسم در طول تاریخ با استعاره و سمبول سخن گفته است .

بجز نقاشی از چه هنرهایی (همچون سینما، معماری یا ادبیات) تأثیر گرفته اید؟
شعر و ادبیات ، معماری و موزیك.

.

تاریخ و مکان برگزاری نمایشگاه‌های نقاشی مینو خواجه‌الدین:

دانشگاه كلمبيا مريلند آمريكا 1999

مدرسه ى هنرى Ottensen هامبورگ آلمان 2000

Müsental Blankenese هامبورگ آلمان ٢00١

كنسرواتوريوم هامبورگ هامبورگ آلمان 2002

هتل سمينار يس لونبورگ آلمان 2003

كارگاه هانوور آلمان 2004

خانه ى فرهنگ هاى جهان برلين آلمان 2004

Kulturcafe Sophi Scharlot,s باد بونزن آلمان 2005

Industri und Handelskammer لونبورگ آلمان 2006

جمعيت خقوق بشر سن ژوزه آمريكا 2006