اثر

چهارشنبه

Hirsch Glik

دیگر هرگز نگو ...

شعر: هاینریش گلیک ــ آهنگ: دیمیتری پوکارس

ترجمه: بهرام قدیمی

یادداشت مترجم: مبارزه طبقاتی در هر گوشه از جهان اشکال و فرهنگ خاص خود را داشته است. در اروپا از قرن ها پیش در کنار فرهنگ های حاکم بر جوامع اروپایی، فرهنگ اقوام سینتی و رُما («کولی ها»)، مذاهب غیر مسیحی و جز آنان دوران حیات و شکوفایی خود را داشتند. در درون جنبش کارگری اروپا نیز تمام این فرهنگ ها، نمایندگان و فعالین خود را داشته اند. کافی ست تاریخ «اتحادیه کارگران یهودی» (بوند) را به خاطر بیاوریم که از سال ۱۸۹۷ کوشید کارگران یهودی را در یک مبارزه سوسیالیستی سازماندهی کند؛ یا آنارشیست ها و سوسیالیست های پر شماری را که در انقلاب های ۱۹۰۵ و ۱۹۰۷ فعالانه شرکت کردند، یا واحد «بوتوین» را که در صفوف بلشویک ها رزمید؛ و بالاخره آن ها را که در مبارزات خیابانی در لندن یا در جنگ داخلی اسپانیا جان بر کف در صفوف مبارزه پیکار کردند.

با وجود این، مردمانی که حامل این فرهنگ ها و سنت ها بودند، همواره مورد حملهء نژاد پرستان بوده، قربانی محرومیت، سرکوب و قتل عام های گوناگون شده اند. پنجاه درصد یهودیان و هشتاد درصد سینتی و رُماهای آلمان طی چند سال حکومت فاشیست ها در این کشور نابود شدند.

اگر در دوران جنگ جهانی دوم «آژانس بین المللی یهود» با قرارداد معروف ترانسفر با دولت هیتلر، اجازهء خروج فرزندان سرمایه داران را از آلمان می گرفت، نیروهای مختلف بوندیست که همیشه از مخالفین اصلی صهیونیسم بودند و بخش های دیگری از کمونیست ها و آنارشیست های یهودی تبار، پرچم مبارزه ی رادیکال را برافراشتند. قیام های مسلحانه در گتوهای مختلف، از جمله ویلنا، مینسک، ورشو، بیالیستوک و جنبش های پارتیزانی که اغلب دوشادوش کمونیست ها علیه فاشیسم می رزمیدند، به خصوص در میان پارتیزان های اتحاد شوروی، پس از پیروزی نیروهای متفقین یا به دست فراموشی سپرده شدند، یا تنها به عنوان «مقاومت یهود» معرفی گشتند تا تهی از محتوای طبقاتی خود مورد سوء استفادهء صهیونیست ها قرار گیرند.

یکی از درگیری های سیاسی در بین گروه های مختلف یهودی تبار، مسئلهء زبان یهودیان بود. «بوند» همیشه علیه طرح صهیونیستی باز سازی زبان عبری یهودیان بود و معتقد بود، یهودی زبان یهودیان اروپایی ست. بنا به نوشته بنیامین اورت مایر بیش از ۹۰٪ از شش میلیون یهودی ای که در آلمان به قتل رسیدند، به زبان یهودی سخن می گفتند. این زبان توده ای یهودی تباران در آلمان و بخش هایی از اروپای شرقی بود. از این رو بسیاری از ترانه سرودهای مبارزاتی به این زبان بود.

نه تنها گروه های مختلف پارتیزانی در آلمان و بقیهء کشورهای اروپایی، به ویژه اسپانیا در صفوف انقلابیون پیکار کردند، بلکه در جبهه های مختلف هنرمندان برجسته ای نیز بودند که مبارزات را همراهی می کردند. از کابارتیست های برجسته گرفته تا نویسندگان، شعرا و هنرپیشگانی که در خدمت این مبارزات فعالیت کرده اند، همه سرمایه های جنبشی هستند که حافظه تاریخی نمی تواند آن ها را به فراموشی بسپارد.

یکی از این همراهان، هیرش گلیک، شاعر معروف است.

هیرش گلیک در ۲۴ آوریل سال ۱۹۲۰ در شهر ویلنای لهستان متولد شد و از عنفوان جوانی به جمع شاعران یهودی زبان پیوست که حول نشریهء «یونگه والد» فعال بودند. گلیک در سال ۱۹۳۹ وارد گروه معروف «یونگه ویلنا» شد.

در دوران اشغال نازی ها، ابتدا در اردوگاه کار اجباری «وایسه واکه» زندانی بود و بعد در دیگر اردوگاه های کار اجباری. در همان دوران او مجموعه شعرهای برجسته ای، مانند «یک شب در اردوگاه کار اجباری» را پدید آورد.

در سال ۱۹۴۲ اولین عملیات خرابکاری گروه های پارتیزانی در پشت جبهه آلمانی ها، با حمله به یک کاروان نظامی حمل اسلحه و مهمات آغاز شد.

در سال ۱۹۴۳ ارتش آلمان، تمام زندانیان یهودی اردوگاه را به گتوی ویلنا انتقال داد. هیرش گلیک، تحت تأثیر قیام گتوی ورشو، در همین گتو ترانهء «هرگز نگو» را بر اساس ملودی آهنگساز روس، دیمیتری پوکارس، سرود که واحد های پارتیزانی FPO (سازمان متحد پارتیزان ها) آن را به عنوان «سرود پارتیزان ها» اعلام کردند و به معروفترین ترانه سرودهای جنبش مقاومت یهودیان بدل شد (آرنو لوستیگر).

پس از ویرانی این گتو، هیرش گلیک توسط گشتاپو دستگیر شد و به اردوگاه کار اجباری استلاند انتقال یافت. در سال ۱۹۴۴ پس از فرار از آنجا، همراه با چهل زندانی دیگر، به صفوف پارتیزان ها در جنگل پیوست و چندی بعد، در سن ۲۳ سالگی، سلاح در دست، به خاک افتاد.

یادش گرامی...

دیگر هرگز نگو...

Sog nit kejnmol..

شعر: هاینریش گلیک

آهنگ: دیمیتری پوکارس

دیگر هرگز نگو واپسین گامت را برمی داری،

آنگاه که طوفان، آبی آسمان را نیز می روبد،

لحظه رؤیائی مان فرا می رسد،

دیگر نزدیک شده،

گام ها مان چون طبل می کوبد:

اینجاییم!

از نخلستان های سرسبز تا دوردست ها،